Sinds 2020 bestaat de werkgroep Intimiteit en Seksualiteit bij Noorderbreedte. Dat is niet voor niets. Het is namelijk belangrijk dat dit thema beter bespreekbaar wordt gemaakt. Binnen zorgteams én met bewoners en cliënten. Daarmee zorgen we niet alleen goed voor het welzijn en de waardevolle dag van onze bewoners, maar ook voor onze medewerkers.
“Intimiteit en seksualiteit zijn basislevensbehoeften”, vertelt werkgroeplid en medisch maatschappelijk werker Sietske de Jager. “Toch vinden we het als mens moeilijk om hierover te praten. Dat is wel nodig. Zo’n 75 procent van de zorgmedewerkers krijgt te maken met seksuele behoeften van bewoners en cliënten.” Werkgroeplid en adviseur kwaliteit en innovatie Hanneke Elshout vult aan: “Daarbij kan het gaan om aangeraakt worden of om ander gedrag. Het is belangrijk om dit goed te herkennen en zo snel mogelijk te bespreken met de bewoner en naasten én binnen het zorg- en behandelteam. Op die manier kun je er met elkaar achter komen welke behoeften de bewoner heeft. Als we die kennen, kunnen we zoeken naar een oplossing voor de bewoner.”
Benoem wat er gebeurt
Voormalig medewerker van Noorderbreedte Liesan Hoving weet dat het door collega’s heel lastig wordt gevonden om over deze onderwerpen te praten. “We lachen het vaak weg wanneer een bewoner seksueel getinte opmerkingen maakt. Of we praten er overheen. Toch moeten we dat niet doen. Het is juist belangrijk om hierover met elkaar in gesprek te gaan.
Laat het niet escaleren
Liesan geeft aan dat seksuele toespelingen namelijk kunnen escaleren. “Binnen een zorgteam is dit weleens gebeurd”, weet ze. “Een bewoner met dementie maakte regelmatig seksueel getinte opmerkingen. Het team zat er vanaf het begin bovenop, maar het gedrag nam toch verder toe. Zorgmedewerkers werden ongewenst aangeraakt. Dat was het moment dat het zorgteam tijdens een gedragsvisite in gesprek ging met het behandelteam. “De arts bekeek de medicatie”, vertelt Liesan. “Soms kan medicatie het gedrag met betrekking tot seksuele ongeremdheid beïnvloeden. De psycholoog besprak het gedrag met de familie. De naasten vonden dat moeilijk. Het zorgteam volgde de adviezen van de psycholoog op en rapporteerde het gedrag goed.”
Hulpmiddelen
Ondanks die inzet leidde de situatie met de bewoner helaas toch tot een escalatie. Bij een van de collega’s werd een grens overschreden. Daarna is er verder actie ondernomen. Samen met de familie werd besproken wat er kon worden geboden om het ongewenste gedrag tegen te gaan. “De familie stond daar gelukkig open voor”, vertelt Liesan. “Zo kun je bijvoorbeeld met het hulpmiddel Qwiek.up een bewoner een seksuele prikkel bieden via een beeldscherm. De bewoner kan dan zelf zijn behoefte bevredigen. Als zorgmedewerker zet je de diaprojector aan. Je krijgt voldoende tijd om weg te gaan en kunt daarmee de bewoner alle privacy bieden.”
Bied ruimte voor intimiteit en seksualiteit
Volgens de werkgroep zien veel collega’s de inzet van dit soort hulpmiddelen niet zitten. “Ze voelen zich er ongemakkelijk bij”, aldus Sietske. “Ze zien dit niet als onderdeel van hun werk. Wij zeggen: dat is het wel. We moeten namelijk ruimte bieden aan bewoners voor intimiteit en seksualiteit.” Liesan geeft aan dat je nooit zeker weet of je daarmee daadwerkelijk voorkomt dat een grens wordt overschreden. “Het enige wat we kunnen doen, is tijdig reageren om daarmee hopelijk erger te voorkomen en dus hulp te bieden aan de bewoner.”
Voel je veilig om erover te praten
Volgens de werkgroep is het daarom ontzettend belangrijk dat elke collega zich veilig voelt om erover te praten. “We moeten met elkaar bespreken wat er gebeurt. Met die informatie kunnen we samen naar oplossingen zoeken”, zegt Hanneke. “Het taboe op intimiteit en seksualiteit moet eraf.” Vanuit de werkgroep worden er om die reden allerlei handvatten aangeboden. Liesan: “We hebben podcasts opgenomen over intimiteit en seksualiteit en we geven workshops over hoe je dit belangrijke thema met elkaar bespreekt en waarom dit zo belangrijk is. Ga met elkaar het gesprek aan. Wij zijn er om elk zorgteam van Noorderbreedte hierbij te helpen!”
